Stanisław Dróżdż, jeden z najważniejszych polskich artystów
współczesnych, najbardziej znaczących artystów polskiej
awangardy XX wieku i najwybitniejszy twórca poezji
konkretnej.
Urodził się 15 maja 1939 roku w Sławkowie. W roku 1955 przeniósł
się do Wrocławia gdzie ukończył Technikum Ekonomiczne (1959) i
filologię polską na Uniwersytecie Wrocławskim (studia w latach
1959-1964). Do końca życia mieszkał i tworzył we Wrocławiu.
Zmarł 29 marca 2009 roku.
W okresie studiów i bezpośrednio po nich pisał
wiersze tradycyjne (lingwistyczne) i takimi
zadebiutował w 1964 roku w piśmie „Arka”. Informator Klubu
Młodzieży Artystycznej ZSP. Zdobył za nie szereg nagród na
konkursach poetyckich. W 1965 roku otrzymał główną nagrodę na IV
Kłodzkiej Wiośnie Poetyckiej – Kryształowego Lwa.
Utwory konkretystyczne zaczął tworzyć w roku 1967, od początku
określając je autorskim terminem „pojęciokształty”. Rok później
zaprezentował je na wystawach: w lutym w Wojewódzkiej i Miejskiej
Bibliotece Publicznej i w grudniu w Galerii „Pod Moną Lisą” we
Wrocławiu. Podczas trwania tej drugiej opublikował w
miesięczniku „Odra” (1968, nr 12) tekstPojęciokształty stanowiący rodzaj manifestu artystycznego,
w którym sformułował podstawowe idee i założenia swojej
twórczości.
Pojęciokształty są jednocześnie tekstem i obrazem:
konkretyzują plastycznie (graficznie) kształt materialny pojęcia
[…] są więc merytoryczno-formalnie syntetycznymi – jak ideogramy
– kodyfikatorami rzeczywistości, integrującymi naukę
(matematyka, logika) i sztukę (poezja, plastyka). Poprzez
ekstremalnie uproszczony, ascetyczny w treści i w formie zapis
można osiągnąć maksymalny efekt skojarzeniowy. Poezja konkretna,
jako język radykalnego skrótu stanowi sygnał, impuls dla
odbiorcy, od którego wkładu zależy obfitość odbioru,
polegającego na „tworzeniu tekstu poetyckiego” torowanego kanwą
„zapisu” (S. Dróżdż, Pojęciokształty).
Od 1971 roku stale współpracował z Galerią Foksal w Warszawie,
gdzie odbyła się większość premierowych pokazów jego dzieł. Od
1975 roku należał do Związku Polskich Artystów Plastyków.
Dróżdż tworzył ze słów, liter, cyfr, znaków i przedmiotów dzieła
realizowane w postaci maszynopisów, fotograficznych odbitek,
komputerowych wydruków, obiektów, instalacji przestrzennych,
prac interaktywnych. Prace pojedyncze, cykle i skomplikowane
wieloelementowe systemy. Pomimo, że pojęciokształty przybrały
formę wielu różnorodnych realizacji, stanowią dzieło całościowe,
realizowane konsekwentnie - zgodnie z uformowaną przez autora na
początku drogi twórczej koncepcją - przez całe życie.
Twórczość Stanisława Dróżdża funkcjonuje przede wszystkim na
gruncie sztuki, zaliczana najczęściej do konceptualizmu. Sam
autor uważał się jednak zawsze za poetę – podstawowym źródłem
jego inspiracji był język, matematyka i inne systemy znaków.
Czuję się poetą. Bardziej poetą niż artystą […]. Mojej poezji
bliżej do nauk ścisłych niż do sztuki – mówił w rozmowie z
Natalią Kaliś („A4”, Magazyn, 2008, nr 56) Poezja konkretna
jest dziedziną zupełnie integralną, natomiast może wykorzystywać
środki innych dziedzin sztuki (nie poezji!), ale poprzez to nie
przestaje być poezją konkretną (w rozmowie z Małgorzatą
Dawidek Gryglicką - Stanisław Dróżdż, początekoniec.
Pojęciokształty. Poezja konkretna. Prace z lat 1967-2007,
Wrocław 2009, katalog wystawy).
Utwory poety w ich kształcie ekspozycyjnym realizowane były
według koncepcji i projektów autora we współpracy ze
specjalistami z różnych dziedzin. Wykonywali je artyści
plastycy, poligrafowie, informatycy i technicy.
Dróżdż aktywnie propagował dziedzinę, w której tworzył. Był
inspiratorem i
animatorem ruchu konkretystycznego w Polsce.
Zorganizował wiele wystaw, na których prezentował twórczość
autorów polskich i zagranicznych– wśród nich były prezentacje
prac Václava Havla oraz Iana Hamiltona Finlay’a. Przygotował
także w latach 1979-1990 pięć sesji naukowych poświęconych temu
nurtowi. Jest autorem antologii polskiej poezji konkretnej:
Poezja konkretna. Wybór tekstów polskich oraz dokumentacja z lat
1967-1977,
wydanej w 1978 roku. Publikacja ta była podstawą jego pracy
magisterskiej obronionej w 1979 roku.
W czasie swojej ponad 40-letniej pracy artystycznej otrzymał
wiele nagród i wyróżnień. W 2002 roku został laureatem nagrody
Fundacji Nowosielskich za twórcze i wizjonerskie połączenie
dwóch duchowych dziedzin: sztuki i poezji.
Wziął udział w ponad 300 wystawach indywidualnych i
zbiorowych w
Polsce i za granicą. Reprezentował Polskę na najważniejszych
prezentacjach poezji konkretnej, sztuki współczesnej, sztuki
konceptualnej za granicą, m.in. sound text – ?concrete poetry
– visual texts w Stedelijk Museum w Amsterdamie
(1970-1972), 50. Biennale Sztuki w Wenecji (2003) oraz
Beyond Geometry, Experiments in Form, 1940s-1970s w Los
Angeles County Museum of Art w Los Angeles (2004).
Prace Stanisława Dróżdża znajdują się w
kolekcjach polskich i
zagranicznych.